Được đi thăm Trường Sa là một trải nghiệm thú vị hiếm hoi mà không phải ai muốn cũng được. Theo con số mà quân chủng hải quân thông báo, năm 2012 là năm có nhiều đoàn tàu ra thăm Trường Sa nhất, chỉ có 18 đoàn (mỗi đoàn khoảng từ 100 đến dưới 150 người). Thời gian tầu đưa đoàn ra thăm Trường Sa nằm trong khoảng từ tháng 2 đến giữa tháng 6 (được lính hải quân gọi là “mùa tàu”) do đây là thời điểm ít có giông bão, sóng yên, biển lặng. Thời gian còn lại (từ giữa tháng 6 đến sau Tết Âm lịch) thì Quân chủng Hải quân vẫn thường xuyên đưa tàu hàng ra tiếp tế (nước, thực phẩm…) và thay quân (chủ yếu vào tháng 8) cho 33 điểm đảo của Trường Sa nhưng gần như không có đoàn thăm.
Danh sách thực thể bị chiếm đóng
Hiện Việt Nam chiếm đóng 21 thực thể địa lý gồm 9 đảo/cồn cát san hô là Đảo Song Tử Tây, Đảo Nam Yết, Đảo Sơn Ca, Đảo Sinh Tồn, Đảo Sinh Tồn Đông, Đảo Trường Sa, Đảo Trường Sa Đông, Đảo Phan Vinh, Đảo An Bang; cùng 12 bãi đá san hô là Đá Nam, Đá Lớn, Đá Núi Thị, Đá Cô Lin, Đá Len Đao, Đá Lát, Đá Tây, Đá Đông, Đá Núi Le, Đá Tốc Tan, Đá Tiên Nữ, Bãi Thuyền Chài.[1]
Philippines chiếm đóng 9 thực thể địa lý gồm 7 đảo/cồn cát san hô là Đảo Song Tử Đông, Đảo Thị Tứ, Đảo Bến Lạc, Đảo Loại Ta, Đảo Loại Ta Tây, Đảo Bình Nguyên, Đảo Vĩnh Viễn; cùng 2 bãi đá san hô là Đá Công Đo, Bãi Cỏ Mây.[1]
Trung Quốc chiếm đóng 7 bãi đá san hô: Đá Xu Bi, Đá Chữ Thập, Đá Ga Ven, Đá Gạc Ma, Đá Tư Nghĩa, Đá Châu Viên, Đá Vành Khăn.[1]
Malaysia chiếm đóng 5 bãi đá san hô: Đá Én Ca, Đá Hoa Lau, Đá Kỳ Vân, Đá Kiêu Ngựa, Bãi Thám Hiểm.[1]
Đài Loan chiếm đóng 1 đảo san hô là đảo Ba Bình.[1]
Việt Nam Cộng hòa và Philippines
Từ 1956 - 1975, quần đảo Trường Sa thuộc quyền quản lý của Việt Nam Cộng hòa sau khi tiếp thu từ Pháp quyền kiểm soát quần đảo Trường Sa. Năm 1963, Hải quân Việt Nam Cộng hòa đưa tàu ra dựng bia ở một số đảo, nhưng sau đó rút đi và không đồn trú lâu dài.
Năm 1970 Philippines đã tổ chức chiếm giữ đảo Song Tử Đông, đảo Thị Tứ, đảo Loại Ta và 4 đảo nữa. Theo như Đại tá về hưu hải quân Philippines Domingo Tucay Jr kể lại thì các đảo, bãi khi đó hoàn toàn hoang vắng, Philippines chiếm đóng dễ dàng. Chỉ khi tới đảo Song Tử Tây, họ mới thấy quân Việt Nam Cộng hòa đóng ở đây. Quân Philippines báo về sở chỉ huy, được chỉ thị cứ để mặc quân Việt Nam Cộng hòa. Lính Việt Nam Cộng hòa ở đảo Song Tử Tây cũng để yên để cho quân Philippines hành động. Sau chiến dịch, Philippines chiếm được 6 đảo nổi và bãi đá mà không cần phải nổ súng, trong đó Thị Tứ là đảo lớn thứ nhì, Bến Lạc (Đảo Dừa) là đảo lớn thứ ba, Song Tử Đông là đảo lớn thứ năm ở quần đảo Trường Sa. Philippines giữ các đảo và bãi này từ đó đến nay.
Sau vụ chiếm đóng, chính phủ Việt Nam Cộng hòa cũng không hề lên tiếng phản đối hoặc có động thái quân sự gì để đáp trả vụ chiếm đóng đó. Theo như lời Tucay kể lại, nhiều tháng sau khi Philippines chiếm đóng 7 đảo ở quần đảo Trường Sa, các nước khác mới biết vụ việc này[154][155].
Năm 1956, Đài Loan điều tàu đến đảo Ba Bình khi đó thuộc quyền quản lý của Việt Nam Cộng hòa. Chính quyền Việt Nam Cộng hòa đã không có hành động gì để phản đối. Nhân dịp lễ Song Thập 10/10 của Trung Hoa Dân Quốc (tức Đài Loan), Tổng thống Ngô Đình Diệm đã ra lệnh cho quân rút khỏi đảo Ba Bình là đảo lớn nhất tại quần đảo, Đài Loan giành quyền kiểm soát đảo mà không cần phải nổ súng.[cần dẫn nguồn]
Thời điểm quân đội Đài Loan thực sự tái chiếm đảo Ba Bình chưa rõ ràng, bởi có rất nhiều thông tin khác nhau về thời điểm Đài Loan điều tàu đến đảo Ba Bình vào năm 1956 (ngày 20 tháng 5, tháng 7, tháng 9 hoặc tháng 10[156]) và có nguồn tài liệu cho rằng từ năm 1971 thì Đài Loan mới thực sự đồn trú lâu dài trên đảo.[157][Ghi chú 15]
Ngày nay, đảo Ba Bình được Đài Loan biến thành một "pháo đài" với nhiều công sự phòng thủ kiên cố và có một đường băng cho phép máy bay vận tải C-130 Hercules lên xuống.[cần dẫn nguồn]
Danh sách thực thể chưa rõ quốc gia chiếm đóng
Các đảo trên sông Naf (Bangladesh, Myanmar) · Bãi Macclesfield (CHND Trung Hoa, Trung Hoa Dân Quốc) · Hoàng Sa (CHND Trung Hoa, Trung Hoa Dân Quốc, Việt Nam) · Quần đảo Đông Sa (CHND Trung Hoa, Trung Hoa Dân Quốc) · Sabah (Malaysia, Philippines) · Bãi cạn Scarborough (Philippines, CHND Trung Hoa, Trung Hoa Dân Quốc) · Trường Sa (Brunei, Malaysia, Philippines, CHND Trung Hoa, Trung Hoa Dân Quốc, Việt Nam)
Nằm trong cụm đảo An Vĩnh, đảo Phú Lâm với diện tích khoảng 2km2 là đảo lớn nhất trong quần đảo Hoàng Sa trực thuộc thành phố Đà Nẵng. Quần đảo Hoàng Sa gồm hai nhóm đảo chính là Lưỡi Liềm ở phía tây và An Vĩnh ở phía đông. Nhóm Lưỡi Liềm có hình cánh cung hay lưỡi liềm, bao gồm các đảo Hoàng Sa, Hữu Nhật, Duy Mộng, Quang Ảnh, Quang Hòa, Bạch Quy, Tri Tôn cùng các mỏm đá, bãi ngầm. (Ngày 3-5 vừa qua, Trung Quốc đã đưa giàn khoan Hải Dương-981 hạ đặt trái phép tại vị trí cách đảo Tri Tôn chỉ 30k
Nhóm An Vĩnh bao gồm các đảo tương đối lớn và các đảo san hô lớn nhất của Biển Đông như đảo Phú Lâm, đảo Cây, đảo Linh Côn, đảo Trung, đảo Bắc, đảo Nam và cồn cát Tây. An Vĩnh nguyên là tên của một xã thuộc tỉnh Quảng Ngãi. Sách Đại Nam Thực lục Tiền biên (Quyển 10) có chép về xã này: “Ngoài biển xã An Vĩnh, huyện Bình Sơn, tỉnh Quảng Ngãi có hơn 100 cồn cát... chiều dài kéo dài không biết tới mấy ngàn dặm, tục gọi là Vạn Lý Hoàng Sa châu. Hồi quốc sơ đầu triều Nguyễn đặt đội Hoàng Sa gồm 70 người lấy dân xã An Vĩnh sung vào, hằng năm cứ đến tháng 3 cưỡi thuyền ra đảo, 3 đêm thì tới nơi…”. Theo Wikipedia, gọi tên đảo là Phú Lâm vì đảo có nhiều cây cối tươi tốt (tiếng Anh: Woody Island; tiếng Pháp: Ile Boisée; tiếng Trung Quốc: 永興島, Vĩnh Hưng đảo). Với chiều dài 1,7km, chiều ngang 1,2km, diện tích khoảng 1,3 - 2,1km², Phú Lâm là đảo quan trọng nhất của nhóm đảo An Vĩnh trong quần đảo Hoàng Sa. Trước Thế chiến thứ hai, người Pháp đã đặt trên đảo này một trạm khí tượng số hiệu 48859. Trên đảo còn có Hoàng Sa tự, ngôi chùa được cho là xây từ thời vua Minh Mạng và một số công trình quân sự khác. Đảo Phú Lâm - đã bị Trung Quốc chiếm như thế nào? Trong thế chiến thứ hai, Nhật chiếm đóng đảo Phú Lâm. Sau khi Nhật đầu hàng đồng minh, vào tháng 6 năm 1946 Hải quân Pháp gửi chiến hạm Savorgnan de Brazza đến chiếm các đảo Hoàng Sa. Vì chiến tranh Việt Pháp bùng nổ dữ dội, vào tháng 9-1946 người Pháp rút quân khỏi Hoàng Sa. Ngày 26-6-1946, dựa trên Tuyên bố Cairo và Tuyên bố Potsdam, 4 tàu chiến của Trung Hoa Dân quốc (chính quyền Tưởng Giới Thạch) đổ bộ lên quần đảo với lý do giải giáp quân Nhật, việc lẽ ra phải làm từ năm 1945. Ngày 7-1-1947, chính phủ Trung Hoa Dân quốc tuyên bố họ đã chiếm giữ quần đảo Tây Sa nhưng thực ra mới chỉ chiếm đảo Phú Lâm mà họ gọi là đảo Vĩnh Hưng. Ngày 17-1-1947, pháo hạm Le Tonkinois của Hải quân Pháp đến quần đảo Hoàng Sa để đòi quân đội Tưởng Giới Thạch rút khỏi đây. Khi yêu cầu này bị từ chối, quân Pháp bèn đổ 10 quân nhân Pháp và 17 quân nhân Việt Nam chiếm giữ đảo Hoàng Sa. Đến tháng 4 năm 1950, sau khi Trung Hoa Dân quốc chạy ra Đài Loan, quân đội Tưởng Giới Thạch rút khỏi đảo Phú Lâm và đảo Thái Bình (thuộc quần đảo Trường Sa). Trung Quốc (Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa), mãi tới 7 năm sau khi làm chủ được lục địa, mới bí mật cho quân chiếm đóng đảo Phú Lâm vào đêm 20 rạng ngày 21 tháng 2 năm 1956. Từ đó đến nay, Trung Quốc đã ngang nhiên xây dựng phi pháp ở đảo Phú Lâm cảng biển, sân bay và hàng loạt các công trình kiên cố khác. Tháng 7-2012, họ cho xây dựng trên đảo lớn nhất này trụ sở hành chính của cái gọi là “thành phố Tam Sa”. Hiện nay cơ sở hạ tầng trên đảo Phú Lâm đã hoàn chỉnh và được tổ chức như một thị xã. Với tham vọng bá quyền, Trung Quốc muốn biến Phú Lâm của Việt Nam thành một trung tâm kinh tế và căn cứ quân sự để làm bàn đạp vươn ra thôn tính Biển Đông. Nhận định về việc Trung Quốc xây dựng “thành phố Tam Sa” phi pháp trên đảo Phú Lâm của Việt Nam, báo Người lao động ngày 6-11-2012 có bài “Không thể mãi lịch sự với kẻ cướp!” với lời lẽ đanh thép như sau: “Nếu tìm kiếm trên Google tên “thành phố Tam Sa”(đảo Phú Lâm và Hoàng Sa), hầu hết các kết quả trên đều chỉ dẫn đảo Phú Lâm hay quần đảo Hoàng Sa thuộc chủ quyền Việt Nam. Trên thực tế, lịch sử hai nước cũng như các tài liệu có giá trị quốc tế cũng đã chứng minh quần đảo Hoàng Sa, Trường Sa thuộc chủ quyền Việt Nam chứ không phải Trung Quốc. Như vậy, cái gọi là thành phố Tam Sa rõ ràng chỉ là một thành phố “chui”, không có giá trị pháp lý quốc tế. Trớ trêu thay, Trung Quốc với “đường lưỡi bò” do mình tự vẽ đang mưu đồ biến tất cả các vùng tranh chấp trên biển Đông thành cái của riêng mình”. Đảo Phú Lâm rơi vào tay Trung Quốc trong đêm 20 rạng ngày 21-2-1956. Gần 18 năm sau, ngày 19-1-1974, toàn bộ quần đảo Hoàng Sa của Việt Nam bị Trung Quốc cưỡng chiếm trái phép. Hiện Việt Nam đang đấu tranh trên các mặt trận để lấy lại Hoàng Sa, trong đó có đảo lớn nhất Phú Lâm. Đảo Phú Lâm - bây giờ ra sao? Hiện nay, trên đảo Phú Lâm, Trung Quốc đã xây dựng 2 cảng trái phép, cảng mới có đê chắn sóng rất dài. Cảng đủ rộng để cho bất kỳ tàu chiến mặt nước lớn nào của Hải quân Trung Quốc ghé vào. Các bức ảnh chụp cảng này cho thấy tại đây đã có các tàu quân sự khác nhau của Trung Quốc neo đậu. Chiều dài đê chắn sóng 2 cảng khoảng 400m, dường như được sử dụng cho 2 mục đích quân sự và dân sự. Cầu tàu được xây dựng nhiều để đáp ứng nhu cầu của Hải quân Trung Quốc, cơ sở hạ tầng trên bờ biển của cầu tàu mới vẫn đang được thi công. Từ góc độ quan sát bên ngoài và đánh giá tiêu chuẩn của công trình, Kanwa nhận định có thể thấy đây là cơ sở hạ tầng của hải quân. Sân bay trên đảo Phú Lâm cũng đang được tu sửa, đường băng được mở rộng, có thể sử dụng một loại vật liệu bê tông cứng, thường được dùng để làm đường băng cho máy bay ném bom. Mục đích của việc này là để phục vụ cho máy bay quân sự lớn cất cánh và hạ cánh. Độ dài đường băng không thay đổi đều là 2.500m, đủ để cho bất kỳ máy bay quân sự nào bao gồm máy bay ném bom H-6 của Không quân Trung Quốc hạ cánh. Tạp chí Kanwa Defense Review (trụ sở tại Canada) cho hay từ năm 2013 đến nay, Trung Quốc liên tục xây dựng và mở rộng cơ sở hạ tầng trên đảo Phú Lâm. Theo Kanwa, động thái Trung Quốc tu sửa sân bay trên đảo Phú Lâm rất đáng chú ý, đặt ra khả năng nếu sân bay này giống với sân bay quân sự và dân sự Shigatse (Tây Tạng), sắp tới có thể sẽ có một lượng nhỏ máy bay chiến đấu của Trung Quốc thường xuyên đóng tại đây. Những dấu hiệu huấn luyện tại khu vực này cho thấy trong tương gần sẽ có lực lượng tác chiến bao gồm lực lượng không quân hải quân và không quân của quân đội Trung Quốc đóng tại đây. Việc Trung Quốc đưa cầu cảng mới vào sử dụng và tiến hành sửa chữa đường băng cho thấy Trung Quốc có thể đang âm mưu xây dựng đảo Phú Lâm, Hoàng Sa trở thành căn cứ quân sự lớn.
